Gołuchowski Artur (1808–1893), ziemianin i powstaniec. Syn Wojciecha i Zofii z Czyżów, a starszy brat namiestnika, był właścicielem dóbr Łosiacz w obwodzie czortkowskim. Wziął udział jako ochotnik w powstaniu listopadowym, bił się w 5. p. ułanów pod Grochowem, Iganiami i Ostrołęką, wycofał się do Galicji z korpusem Ramoriny jako podporucznik odznaczony krzyżem Virtuti Militari. Po powstaniu wrócił do domu; nie słychać o jego udziale w spiskach lat trzydziestych. Od 1850 r. był członkiem Towarzystwa Gospodarskiego. Na wiosnę 1863 r. biały komitet lwowski powołał go do swego składu i powierzył mu formowanie oddziałów powstańczych w pięciu obwodach Podola galicyjskiego. Bawiąc stale na prowincji G., mianowany generałem, organizował głównie oddziały jazdy, które kwaterowały po dworach i nie kwapiły się do wyruszenia w pole. Żaden z nich nie przekroczył granicy rosyjskiej, a G. rozpuścił je samowolnie po ogłoszeniu stanu oblężenia. W l. 1868–77 należał G. do Rady Powiatowej w Borszczowie. W r. 1876 trafił do niego W. Koszczyc, organizator spiskowej Konfederacji Narodu Polskiego. G. wspomógł finansowo tę Konfederację, reprezentował ją na zjeździe politycznym w Wiedniu latem 1877 i dał się obrać do tajnego Rządu Narodowego. Nie brał udziału w pracach tego rządu, rozwiązał spiskową organizację galicyjską, ustanawiając w jej miejsce Radę Prowincjonalną we Lwowie. W końcu t. r. wyruszył do Stambułu organizować tam legion polski, lecz dojechawszy do Bolonii dowiedział się o braku funduszów i o rozwiązaniu Rządu Narodowego. Zarzucił wtedy infamię swemu koledze z rządu, Sapieże; ten wyzwał go na pojedynek, do którego zresztą nie doszło. G. wrócił do Łosiacza i usiłował bez skutku wznowić Konfederację. J. Dobrzański, jako główny inspirator lwowskich kół spiskowych, wysunął G-ego jako demonstracyjnego kandydata na posła do Rady Państwa z miasta Lwowa i przeprowadził jego obiór 20 III 1878 r. przeciw Smolce. G. posłował w Wiedniu tylko kilka miesięcy i nie odegrał tam żadnej roli. W latach 80-tych miał jeszcze luźne stosunki z grupami spiskowymi, powiązanymi z austriackim wywiadem. W r. 1882 brał udział w próbach pozyskania P. Kulisza dla ugody polsko-ukraińskiej lansowanej przez niektóre grupy konserwatywne polskie. G. zmarł 27 X 1893 r. w Łosiaczu.
Boniecki; – Lewak A., Zbiory raperswilskie, W. 1929; Więckowska H., Zbiory batignolskie, W. 1933; – Kieniewicz S., Adam Sapieha, Lw.1939; Sawicki J., Ludzie i wypadki z 1861–5 r., Lw. 1894 I 1191; – Księga pamiątkowa w 50. rocznicę powstania r. 1830, Lw. 1881; Miłkowski Z., Od kolebki przez życie, Kr. 1937 III; Schematyzmy galicyjskie; Wydawnictwo materiałów do historii powstania 1863–4, Lw. 1890 III 367, 458; Ziemiałkowski F., Pamiętniki, Lw. 1904 III 82, 121, 127, 141, 145, 164; – Nekrolog, „Gaz. Narod.” 1893 nr 250; – B. Nar. w W.: rkp. 7019; B. Ossol.: rkp. 7280; B. PAN w Kr.: rkp. 2164, 2633, 2636, 2640.
Stefan Kieniewicz